Protokół przedślubny

Jeżeli przygotowujecie się do ślubu kościelnego, z pewnością na którymś etapie przygotowań będziecie mieć z nim do czynienia. Spisywany jest w kancelarii parafialnej przy udziale duszpasterza oraz narzeczonych. Tak, to właśnie on – protokół przedślubny.

Ten oficjalny dokument musi zostać spisany przed przystąpieniem do ślubu kościelnego i zawarciem małżeństwa. Należy zauważyć, że od 2020 r. na podstawie akt konferencji Episkopatu Polski (a dekretu ogólnego opublikowanego w 2019 roku) protokół przedślubny uległ kilku zmianom. Charakter pytań kierowanych do narzeczonych jest inny, a także sam sposób spisywania dokumentu różni się od metod praktykowanych we wcześniejszych latach. Lepiej jednak nie martwić się na zapas – całość procedury zależy bowiem między innymi od życzliwego nastawienia duszpasterza.

Protokół przedślubny – jakich dokumentów potrzebujecie?

Na spisanie protokołu przedślubnego zabierzcie wraz ze swoją drugą połówką dowody osobiste. Do spisania protokołu niezbędne będzie zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa lub odpis małżeństwa z Urzędu Stanu Cywilnego i świadectwo chrztu. Wymagane jest ono także, jeśli jedno z przyszłych małżonków jest ochrzczonym chrześcijaninem, ale nie katolikiem. Dodatkowo przydadzą się zaświadczenie dotyczące ukończenia katechezy szkolnej oraz tzw. zapowiedzi (a konkretniej: prośba o ich wygłoszenie).

Czas i data spisania
Konkretny termin spisania protokołu nie jest odgórnie określony. Szczegóły i datę należy ustalić z duszpasterzem. Zazwyczaj protokół przedślubny spisuje się kilka miesięcy przed ślubem, dużo jednak zależy od księdza i parafii.
Sprawa wygląda podobnie z czasem spisywania: często całość trwa około 30-40 minut, jednak może się wydłużyć. To również zależy od duszpasterza!
Dyspensa i kto jej potrzebuje
Jeżeli istnieją pewne określone okoliczności życiowe, elementem niezbędnym do zawarcia małżeństwa będzie dyspensa od przeszkody. Co może być przeszkodą? Oto krótka lista:
• Przeszkoda święceń. Czy narzeczony nie przyjął święceń diakońskich lub kapłańskich?
• Przeszkoda wieczystego ślubu czystości. Czy narzeczeni nie składali wieczystego i publicznego ślubu czystości w instytucie zakonnym?
• Przeszkoda występku. Pojawia się w dwóch postaciach. Pierwsza: jeśli ktoś ze względu na zawarcie małżeństwa z określoną osobą zadaje śmierć jej współmałżonkowi lub własnemu. Druga: spowodowanie zgonu współmałżonka jednej czy drugiej strony przez fizyczny lub moralny współudział. Czy narzeczeni znali się przed śmiercią współmałżonka? Czy któreś z nich nie jest współwinne tej śmierci? Co było jej powodem?
• Rozwiązanie poprzedniego małżeństwa mocą władzy papieskiej.
• Prośba dwojga katolików o możliwość zawarcia małżeństwa bez formy kanonicznej.

Protokół przedślubny – inne przeszkody małżeńskie

Do wielu przeszkód małżeńskich podchodzi się indywidualnie. Do części z nich potrzebna jest dyspensa. Zakaz zawarcia małżeństwa to z kolei zbiór cech i okoliczności stanowiących przeszkody, od których nie istnieje możliwość uzyskania dyspensy. Protokół ślubny i jego spisanie wymagają omówienia poniższych kwestii.
• Przeszkoda wieku. Ślub kościelny można zawrzeć zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem państwowym (18 lat). Jeśli cywilne zezwolenie sądu zostało udzielone niepełnoletniej kobiecie, która ukończyła 16 rok życia, należy uzyskać dodatkowe zezwolenie ordynariusza miejsca. Jeżeli rodzice niepełnoletniej kobiety nie wyrażają na to zgody, duszpasterz przedstawia powody odmowy ordynariuszowi miejsca.
• Impotencja. Osoby, które nie mogą dokonać stosunku małżeńskiego, określa się jako niezdolne do zawarcia małżeństwa.
• Przeszkoda węzła małżeńskiego. Osoby, które są związane węzłem małżeńskim, nie mogą zawrzeć innego małżeństwa (w rozumieniu ślubu zawartego w kościele).
• Przeszkoda pokrewieństwa. Czy narzeczeni nie są spokrewnieni? W jakim stopniu? Jeżeli między narzeczonymi zachodzi pokrewieństwo w linii prostej – dyspensa jest niemożliwa.
• Przeszkoda przyzwoitości publicznej. Czy narzeczeni nie pozostawali w nieważnym związku małżeńskim lub w konkubinacie z krewnymi drugiej strony?
• Przeszkoda pokrewieństwa prawnego. Czy między narzeczonymi nie zachodzi stosunek rodzicielstwa lub rodzeństwa na skutek adopcji prawnej? Nie istnieje możliwość zawarcia małżeństwa między rodzicami a ich adoptowanymi dziećmi oraz między przybranym rodzeństwem.
• Przeszkoda różnicy religii (jeśli małżeństwo zawierane jest z osobą nieochrzczoną).
Pozostałe pytania, które mogą się pojawić
Protokół ślubny obejmuje innych wiele pytań, na które muszą być przygotowani narzeczeni. Podstawową rzeczą będą oczywiście dane personalne (nazwisko, imię, imiona i nazwiska rodziców, wykształcenie, zawód…), a także informacje dotyczące duchowości i narzeczeństwa. Przykładowe pytania to między innymi:
• Jakie jest Wasze wyznanie?
• Czy uznajecie zasady moralności chrześcijańskiej?
• Czy rozumiecie potrzebę modlitwy, przystępowania do sakramentów i uczestniczenia w Mszy świętej?
• Czy zamierzacie przed ślubem w sposób świadomy przystąpić do sakramentu pokuty i przyjąć Komunię świętą?
• Od jak dawna jesteście zaręczeni?
• Czy Wasze rodziny się znają?
• Czy rodzice i opiekunowie wiedzą o zamiarze małżeństwa?
• Czy wyrażają zgodę? Jeżeli nie, to dlaczego?

Protokół przedślubny a wady oświadczenia woli zawarcia małżeństwa

Przykładowe pytania, które znajdziecie poniżej, będą dotyczyć wszystkich zagadnień związanych z zawieraniem małżeństwa.
Jedność (wyłączność), nierozerwalność, sakramentalność małżeństwa, dobro potomstwa
• Czy chcecie zawrzeć małżeństwo zgodnie z nauką Kościoła jako jedno i nierozerwalne do śmierci?
• Czy wewnętrznie zgadzacie się z nauką Kościoła co do nierozerwalności i wierności? Jeżeli nie – dlaczego?
• Czy dopuszczacie rozejście się czy separację w wypadku trudności w małżeństwie?
• Czy chcecie przyjąć potomstwo w małżeństwie i po katolicku je wychować?
• Czy przyjmujecie zasady etyki katolickiej w planowaniu rodziny?

Niezdolność do przyjęcia obowiązków małżeńskich
• Czy w rodzinie nie było wypadków choroby psychicznej?
• Czy jesteście przekonani o własnym zdrowiu psychicznym?
• Czy nie cierpicie na przewlekłe lub dziedziczne choroby, o których wzajemnie nie wiecie?
• Czy nie nadużywacie alkoholu lub innych środków odurzających? Czy nie jesteście od nich uzależnieni? Czy druga strona o tym wie?

Warunek
• Czy są stawiane jakieś wymagania, od których uzależnia się zawarcie lub trwanie małżeństwa?
• Czy wymagania te nie mają formy warunku? Czy warunek ten dotyczy przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości?
• Jakie jest stanowisko drugiej strony w tej sprawie?

Przymus
• Czy sami dobrowolnie podjęliście decyzję zawarcia małżeństwa?
• Komu zależy na zawarciu tego związku?
• Czy nie ma nacisku ze strony rodziny lub otoczenia, np. przez względy materialne, społeczne, obawę zniesławienia?
• Czy nie ma innych okoliczności przymusu, np. bojaźń z szacunku dla rodziców?
Umyślne wprowadzenie w błąd
• Czy nie zatailiście przed sobą okoliczności mogących zakłócić wspólnotę życia małżeńskiego, np. niepłodności, nałogów, zobowiązań finansowych?

Małżeństwa mieszane z braćmi odłączonymi, z niechrześcijanami, z niewierzącymi i niepraktykującymi

W momencie, w którym zawieracie małżeństwo mieszane lub ślub jednostronny, ksiądz również będzie zadawać Wam pytania związane z wiarą i świadomością zawieranego małżeństwa. Protokół przedślubny przewiduje bowiem także pytania o tym charakterze!

Pytania dla strony katolickiej
• Czy zdajesz sobie sprawę, że zgodne pożycie w małżeństwie jest zagrożone z powodu różnic w sprawach najbardziej wewnętrznych, czego z racji zaangażowania uczuciowego się nie dostrzega?
• Jak postąpisz w wypadkach konfliktowych, gdy żadna ze stron nie będzie chciała ustąpić, np. w sprawach moralnych i religijnego wychowania dzieci?
• Czy zgodzisz się na postępowanie wbrew prawu Bożemu, czyli na życie grzeszne dla zachowania wspólnoty w małżeństwie?

Pytania dla strony niekatolickiej
• Czy zdajesz sobie sprawę z konsekwencji różnicy poglądów, różnej oceny moralnej w wielu sprawach?
• Czy zdajesz sobie sprawę z naturalnego obowiązku tolerancji względem przekonań i zobowiązań strony katolickiej?
• Czy znasz obowiązki sumienia współmałżonka?
• Czy uznajesz jedność i nierozerwalność małżeństwa oraz jego cele: wspólne dobro małżonków oraz zrodzenie i wychowanie potomstwa?

Pytania dla małżeństw mieszanych obrządkowo
• Jeśli narzeczony jest obrządku wschodniego: czy narzeczona chce przejść na obrządek narzeczonego?
• Jeśli narzeczona jest obrządku wschodniego: czy któraś ze stron chce przejść na obrządek drugiej strony?

Protokół przedślubny – Czy należy się bać?

Odpowiedź brzmi…nie! Jeżeli z pełną świadomością przygotowujecie się do zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim i jest to dla Was ważne, z pewnością dacie sobie radę z protokołem! Warto pamiętać tym samym, że w przypadku pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości, zawsze możecie na spokojnie je przegadać. Zastanówcie się nad wszystkimi ważnymi sprawami z pełną świadomością.